Thôn Bỉnh Dy nằm ở phía Tây Bắc xã Đại Sơn, có đường tỉnh lộ 391 chạy qua, kết nối thành phố Hải Dương với huyện Tứ Kỳ. Thôn có 405 hộ, với tổng số là 1.189 nhân khẩu. Diện tích đất tự nhiên của thôn là  115,68 ha. Bình quân thu nhập trên đầu người là 50 triệu đồng. Bên cạnh đó, thôn có đường tỉnh lộ 391 đi qua, cụm công nghiệp Kỳ Sơn được tỉnh quy hoạch năm 2005 đã thu hút 10 doanh nghiệp đến đầu tư xây dựng và sản xuât, tạo điều kiện phát triển dịch vụ thương mại, thuận lợi cho giao thương, phát triển kinh tế, hạ tầng cơ sở điện, đường, trường, trạm, nước sạch đồng bộ; Kinh tế phát triển, đời sống nhân dân được nâng lên rõ rệt, nhận thức, hiểu biết về văn hóa ngày càng được nâng cao và bảo đảm thuần phong mỹ tục góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.

          Trước khi triển khai Đề án “Lành mạnh hóa trong việc cưới, việc tang”, tình hình thực hiện việc tang ở địa phương và trong khu vực còn nhiều hủ tục rườm rà, lạc hậu như: Khóc thuê, lăn đường, gọi hồn ... , tình trạng chiếm đất nhận chỗ ở các nghĩa trang rất phức tạp không quản lý được…, việc phúng viếng, mời khách ăn cỗ gây vất vả, lãng phí, tốn kém cho gia đình tang chủ; các nghi lễ như kèn trống, xe tang, trị huyệt… gia đình phải tự liên hệ và tự lo. Thực trạng đó đã làm ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống văn hóa ở khu dân cư, tình làng nghĩa xóm không được phát huy.

 

            Khi có đám tang, Ban Tang lễ điều hành còn nhiều hạn chế, gia đình có người quá cố hầu như phải tự lo liệu các thủ tục cần thiết như: nộp giấy báo tử, liên hệ với ban văn hóa thông tin để thông báo tin buồn, liên hệ thuê kèn trống, trị huyệt, vận chuyển xe tang, tang cụ..., việc tổ chức lễ an táng thiếu long trọng, chưa khoa học, việc cúng bái tuần tiết, cầu kinh còn kéo dài không đảm bảo quy định, ảnh hưởng đến công việc nhà nông và các công tác khác của địa phương; chi phí cho lễ tang quá tốn kém do các hủ tục ở địa phương còn quá rườm rà, việc hung táng gia đình phải tự lo liệu; việc cải táng mất vệ sinh, gây ô nhiễm nguồn nước ngầm; việc các dòng họ nhận, mua các phần đất để xây mộ và di chuyển hài cốt từ thôn nọ chuyển sang thôn kia vì nhiều lý do tâm linh khác nhau địa phương rất khó kiểm soát…

 

Căn cứ vào các văn bản hướng dẫn của trung ương, của tỉnh, huyện và MTTQ cấp trên, Ban công tác mặt trận thôn tổ chức thực hiện nếp sống văn minh trong việc tang, đồng thời chủ động tham mưu với chi ủy, lãnh đạo thôn thành lập ban chỉ đạo thực hiện đề án “ Lành mạnh hóa trong việc cưới, việc tang và lễ hội”, do bí thư chi bộ, trưởng thôn làm trưởng ban, phó bí thư chi bộ - trưởng ban công tác mặt trận làm phó ban, các ông bà là chi hội trưởng các đoàn thể, trưởng các dòng tộc làm thành viên. Ban chỉ đạo đã phân công nhiệm vụ cho các thành viên, đồng thời tiến hành tổ chức các Hội nghị, quán triệt các văn bản chỉ đạo của các cấp tới cán bộ, đảng viên và nhân dân trong thôn như: Quy chế thực hiện đổi mới việc tang theo Quyết định số 33/2009/QĐ-UBND ngày 20/11/2009 của UBND tỉnh; Quyết định số 17/2014/QĐ-UBND ngày 29/7/2014 của UBND tỉnh thay thế Quyết định số 33/2009/QĐ-UBND về thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội; quy chế về việc thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội trên địa bàn xã Đại Sơn ngày 15/11/2020 của UBND xã Đại Sơn quy định cụ thể về Quy chế đổi mới việc tang.

 

            Được sự chỉ đạo của cấp trên, các cấp ủy Đảng, chính quyền, MTTQ, ban CTMT và các đoàn thể nhân dân trong thôn đã tích cực tuyên truyền, vận động cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân, các dòng họ, các gia đình thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội, bằng nhiều hình thức tuyên truyền cụ thể như: các buổi sinh hoạt định kỳ của chi bộ; các buổi họp của các tổ chức đoàn thể nhân dân, các chi hội ở thôn. Trong việc tang, Đảng ủy, UBND xã, UBMT TQ xã giao cho Ban công tác mặt trận thôn chủ trì thành lập Ban lễ tang, hoạt động khá hiệu quả, từ đó đã làm chuyển biến cơ bản về nhận thức trong thực hành tiết kiệm, thực hiện nếp sống văn minh trong việc tang, được đông đảo nhân dân ghi nhận và đồng tình hưởng ứng.

 

            Từ tình hình thực tiễn của địa phương sau khi sát nhập thành xã Đại Sơn, Đảng ủy, HĐND, UBND, Uỷ ban MTTQ xã đã tiến hành họp bàn và thống nhất đề án đổi mới việc tang, đồng thời giao cho Ban mặt trận các thôn chủ trì và thành lập Ban lễ tang của từng thôn, với các đối tượng cụ thể như sau:

- Người từ trần là Đảng viên trên 50 năm tuổi đảng, thì do đồng chí Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy xã làm Trưởng Ban tang lễ; các đồng chí bí thư các chi bộ làm phó trưởng ban, các thành viên trong ban công tác mặt trận thôn và đại diện gia đình làm thành viên.

- Người từ trần là công dân thì do ông bí thư chi bộ, trưởng thôn làm Trưởng ban tang lễ, các ông bà trong ban mặt trận thôn và đại diện gia đình nhà hiếu làm ủy viên.

- Người từ trần là hội viên hội CCB, ban tang lễ được thành lập do Chủ tịch hoặc phó CT hội CCB làm trưởng ban, các ông bà trong ban mặt trận thôn và đại diện gia đình nhà hiếu làm ủy viên.

* Ban tang lễ thống nhất phân công cho các thành viên, cụ thể như sau:

- Trưởng ban tang lễ: Tiếp nhận thông tin, thống nhất với đại diện gia đình có người qua đời, sau đó thông báo cho ban VH – TT xã để thông báo tin buồn trên hệ thống truyền thanh của xã và thông báo cho các ủy viên ban tang lễ. Chịu trách nhiệm viết tiểu sử tóm tắt và lời điếu.

 

-  Ông trưởng ban công tác mặt trận thôn làm Phó trưởng ban tang lễ phụ trách công tác tổ chức điều hành nghi lễ.

- Các thành viên trong ban tang lễ cùng với gia đình tổ chức đón tiếp nhân dân đến hỏi thăm, chia buồn phúng viếng.

* Ban tang lễ thực hiện các công việc cụ thể:

- Công tác chuẩn bị:

+ Gia đình có người qua đời thông tin kịp thời đến ông trưởng thôn để thông báo trên đài truyền thanh xã.

+ Trưởng ban tang lễ thống nhất với gia đình về thời gian lễ khâm niệm, lễ viếng, lễ an táng. Sau đó đại diện gia đình đến UBND xã để làm giấy chứng tử, viết thông báo tin buồn (có mẫu). Trưởng ban tang lễ liên hệ với Ban Văn hóa Thông tin thông báo trên hệ thống Đài Truyền thanh của địa phương đồng thời thông báo cho các thành viên ban lễ tang thực hiện các công việc được phân công.

 

+ Thành viên được phân công viết điếu văn đến gặp gia đình lấy thông tin của người qua đời để viết lời điếu (Đảng viên viết theo hồ sơ đảng viên, cán bộ hưu trí viết theo sổ hưu, CCB-TNXP-Hội Cựu Trường Sơn thì gặp lãnh đạo các đoàn thể chính trị - xã hội; đối tượng là nhân dân thì nắm thông tin qua dòng họ, xóm làng, người thân) cho đầy đủ, có chiều sâu và súc tích.

+ Thành viên được phân công làm công tác tổ chức, giới thiệu nắm bắt thông tin người từ trần, đối tượng thực hiện để Ban tang lễ tổ chức trang trọng, chu đáo theo đúng quy định.

 

+ Gia đình tang chủ chủ động thuê nhạc hiếu và các dịch vụ tang lễ khác; bộ phận chuyển tang cụ (phông, cờ, trống, lệnh…), đội kèn chủ động tập kết tại gia đình nhà hiếu trước thời gian lễ khâm niệm, tổ trị huyệt gặp quản trang để thống nhất vị trí hung táng theo quy định của địa phương.

- Lễ viếng:

+ Ông Trưởng ban tang lễ tập hợp ban công tác mặt trận thôn, các chi hội đoàn thể ở thôn đến gia đình nhà hiếu để viếng người qua đời theo quy định, đảm bảo trang nghiêm trọng thể. Lễ viếng chỉ dùng vòng hoa luân chuyển do gia đình tang chủ chuẩn bị. Các đoàn thể, tổ chức ban chấp hành, chi hội đều có bức trướng và tổ chức lễ viếng. (nếu là hội viên Hội CCB thì có đội tiêu binh túc trực bên linh cữu).

- Lễ an táng:

+ Công tác tổ chức: Ổn định tổ chức, tuyên bố lý do, giới thiệu thành phần dự lễ an táng gồm: đại diện lãnh đạo Đảng, Chính quyền, MTTQ, các ban ngành đoàn thể địa phương, và thôn,  ban tang lễ, quý khách và toàn thể gia quyến

 

+ Giới thiệu ông Trưởng ban tang lễ lên thắp hương và đọc lời điếu. (Lúc này mọi người dự lễ tang đều đứng lên thực hiện phút mặc niệm và có cử hành nhạc lễ)

+ Giới thiệu đại diện gia đình lên đáp từ, cảm ơn.

+ Phần chuyển linh cữu: Gia đình chuyển ra xe tang, mọi người cùng đưa tiễn đến nơi phần mộ.

+ Kết thúc lễ tang.

* Là đảng viên có 50 năm tuổi đảng trở lên: Phần nghi lễ do ban tang lễ của đảng ủy xã thực hiện.

 * Là hội viên Hội CCB: Có nghi lễ quy định riêng, có thêm đội Tiêu binh danh dự túc trực bên linh cữu, có nghi lễ  phủ quân kỳ trước khi đưa linh cữu lên xe tang, có Ban Chấp hành hội CCB xã với Lễ phục trang trọng theo quy định cùng Ban tang lễ của địa phương thực hiện.

Thực hiện an táng theo quy chế quản lý và sử dụng nghĩa trang nhân dân trên địa bàn xã Đại Sơn, theo Quyết định số 173/QĐ- UBND ngày 15/11/ 2020 của UBND xã Đại Sơn

 

- Đối với gia đình thực hiện việc chôn cất một lần:

Việc thực hiện chôn cất một lần đều thực hiện theo nguyện vọng của gia đình tang chủ. Đối với những gia đình thực hiện việc chôn cất một lần, được ban quản lý nghĩa trang bố trí riêng khu chôn cất và có quy hoạch cụ thể theo thứ tự và hàng lối (không có hiện tượng chọn khu đất để an táng).

- Đối với các gia đình thực hiện hung táng sau đó sang cát:

 Khu vực hung táng được Ban quản lý nghĩa trang bố trí riêng theo khu vực, theo vị trí và thứ tự hàng lối cụ thể (các gia đình không được tự ý chọn vị trí để hung táng)

- Lễ tang được tổ chức trang trọng, mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Mọi công dân đều được coi trọng không phân biệt, được nhân dân đồng tình ủng hộ và hưởng ứng tham gia (đến nay qua theo dõi chưa có một ý kiến nào phàn nàn hoặc chê trách việc tổ chức lễ tang).

            - Phần nghi lễ thực hiện theo quy định của nhà nước và đối tượng được hưởng.

            - Thực hiện nếp sống văn hóa mới gia đình không còn phải lo làm cỗ mời khách, chỉ tập trung lo công việc của gia quyến. Tư tưởng của các gia đình đám hiếu yên tâm, tin tưởng, phối hợp thực hiện với Ban lễ tang hoàn tất mọi công việc trang trọng, an toàn, chu đáo, tiết kiệm.

            - Thực hiện vòng hoa luân chuyển chống lãng phí.

            - Việc thực hiện quy chế đổi mới việc tang, đã giảm bớt cỗ bàn, giảm chi phí cho nhà hiếu. Quý khách có mối quan hệ với gia đình chủ yếu là viếng hương hoa không ăn cỗ, vẫn nâng cao được ý nghĩa nhân văn, thể hiện tình làng nghĩa xóm. Chi phí cho mỗi đám tang đã giảm được từ 10 đến 20 triệu đồng so với các thôn trong địa phương.

- Phần cát táng không còn tình trạng lấn chiếm đất mà để đúng nơi theo quy định.

- Trong năm qua có 8/8 trường hợp qua đời đều thực hiện việc hỏa táng đảm bảo an toàn, vệ sinh văn minh và tiết kiệm, giảm bớt chi phí trong tang lễ.

 

Tóm lại, qua việc thực hiện tốt mô hình nếp sống văn minh trong việc tang trong những năm qua tại thôn Bỉnh Dy, cụ thể đã phát huy hiệu quả, được dư luận nhân dân ghi nhận và đồng tình hưởng ứng đã đem lại hiệu quả thiết thực.

+ Về mặt xã hội: Đã xóa bỏ các thủ tục rườm rà, mê tín, lạc hậu, khóc thuê....đã có từ lâu trong tiểm thức của mỗi người dân và thực hiện được sự công bằng xã hội (mọi người khi qua đời đều được tổ chức tang lễ như nhau, không có sự phân biệt người giàu, người nghèo)

+ Về mặt kinh tế: Đã thực sự tiết kiệm kinh tế cho gia đình tang chủ và cho xã hội cụ thể đó là: việc phúng viếng dùng vòng hoa luân chuyển, không tổ chức ăn cỗ cho khách đến dự đám tang, cải táng theo quy hoạch đã có sẵn, không gây lãng phí về đất, bên cạnh đó nhiều hộ gia đình đã tổ chức hỏa táng, thực hiện việc chôn cất một lần không sang cát, đảm bảo vệ sinh môi trường và giảm bớt nhiều hệ lụy khó khăn cho người thân về sau.

+ Về mặt môi trường: Qua việc thực hiện nếp sống mới trong việc tang đã hạn chế và từng bước xóa bỏ các hủ tục truyền thống như cải táng, rắc tiền âm phủ, tiền giấy trên đường đưa tang đã góp phần hạn chế lãng phí và ảnh hưởng đến vệ sinh môi trường ở cộng đồng dân cư.

Bên cạnh những chuyển biến tích cực đã nêu ở trên, việc tang trên địa bàn xã vẫn còn những hạn chế như: Một số lễ tang vẫn còn nhiều vòng hoa phúng viếng, việc rải tiền âm phủ, tiền lẻ mệnh giá thấp trên đường đưa tang và tại phần mộ, gây phản cảm và ảnh hưởng tới vệ sinh môi trường…

Phần dự lễ an táng, (khi không thực hiện giãn cách phòng chống dịch bệnh) số người tham dự chưa đông.

Qua việc tổ chức triển khai thực hiện nếp sống văn hóa mới trong việc tang, rút ra một số kinh nghiệm để tổ chức triển khai có hiệu quả việc tang đó là:

1. Phải có sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của cấp ủy Đảng, sự phối hợp chặt chẽ của chính quyền, MTTQ và các đoàn thể nhân kiên trì, tuyên truyền vận động, cán bộ đảng viên từng bước làm thay đổi các hủ tục trong tổ chức tang lễ.

2. Toàn bộ hoạt động của Ban tang lễ do Ban công tác mặt trận thôn chủ trì và trực tiếp điều hành, các bộ phận khác được phân công phụ trách chuyên ở từng khâu sẽ nâng cao được chất lượng, hiệu quả của công việc. Trong tang lễ đảm bảo chu đáo, trang trọng, phù hợp với tập quán truyền thống văn hóa địa phương và điều kiện hoàn cảnh của từng gia đình.

3. Các đồng chí lãnh đạo Đảng, chính quyền và các đoàn thể nhân dân phải thực sự coi trọng và tham gia đầy đủ các hoạt động của Ban lễ tang; bố trí thời gian, sắp xếp công việc để đến dự lễ viếng, lễ an táng với tất cả các đối tượng, không có tư tưởng phân biệt. Cán bộ đảng viên phải thực sự gương mẫu đi đầu thực hiện nếp sống văn minh trong việc tang.